De Amazone vanuit Colombia

Inheemse gemeenschappen kennen geen grenzen

​Vanuit de  Colombiaanse hoofdstad reis ik naar Leticia. Leticia is met ruim 40.000 inwoners het belangrijkste centrum in de Colombiaanse Amazone en het stadje is alleen via het water en door de lucht te bereiken. Leticia ligt in het uiterste zuiden van het land, op het drielandenpunt dat Colombia deelt met haar buurlanden Peru en Brazilië. De regio is niet alleen vanwege haar flora en fauna belangrijk, maar ook vanuit cultureel oogpunt. In deze regio leven veel inheemse culturen. Dit is ook de reden dat je geen paspoort controles vindt wanneer je hier de grens oversteekt. Voor de inheemse gemeenschappen bestaan deze grenzen eenvoudigweg niet, zo wordt mij verteld, wanneer ik de aan de zuidkant van de Amazone gelegen Peruaanse gemeenschap Natamü bezoek. De leden van deze gemeenschap behoren tot de Ticuna cultuur. Dit is de grootste inheemse Amazone cultuur van zowel het Colombiaanse, Braziliaanse als Peruaanse deel van de Amazone. Vanuit het dorpje gaan we per boot verder naar een zijtak van de Amazone. Sinds eind 2018 is hier een eenvoudige lodge gelegen die wordt gerund door de leden van Natamü gemeenschap. 

Een uitbundigheid van geuren, kleuren en dierengeluiden

Tijdens het eerste gedeelte van onze tocht die ons nog voert over de hoofdader van de Amazone, zien we enkele malen roze rivier dolfijnen opduiken. Aangekomen bij de zijtak stappen we over op een kleinere kano die ons verder voert naar de lodge. Na een half uurtje varen komen we aan en worden we enkel nog omringd door het tropische regenwoud. Het is een uitbundigheid van geuren, kleuren en dierengeluiden. De bedrijvigheid van de hoofdrivier hebben we ondertussen ver achter ons gelaten. 

Tijdens ons verblijf nemen leden van de Ticuna cultuur ons mee op kano tochten en wandelingen door het regenwoud, waarbij ze ons meer vertellen over de geheimen van de jungle vanuit de enorme kennis van de planten en dieren die van generatie op generatie is overgedragen. Het regenwoud kent gevaren met giftige platen en dieren die je in een mum van tijd kunnen doden. Daarentegen vind je hier de meest gezonde voedingsstoffen en geldt het amazonebassin als een levende apotheek. Mij heeft dit altijd enorm geboeid en ik ben van mening dat we er alles aan moeten doen om het Amazone bassin en haar inheemse culturen te beschermen. Wanneer het regenwoud zou verdwijnen, gaan enorm belangrijke natuurlijke rijkdommen verloren en met het verdwijnen van de inheemse culturen gaat eveneens de kennis over deze natuur verloren. 

Wanneer de zon onder is, maken we nog een boottocht over de rivier. In het kroos en overal om ons heen fonkelen ontelbare lichtjes, door minuscule lichtgevende insecten. Een adembenemende lichtshow, zoals ik dat nog nooit heb gezien. Moe maar voldaan duik ik onder mijn klamboe en val bij de geluiden van het oerwoud in slaap. 

Van kermisattractie naar een adembenemend mooie omgeving

Na een heerlijk ontbijt, reizen we terug naar de hoofdtak van de Amazone. We varen over de rivier in oostelijke richting naar Puerto Nariño. Voordat we hier aankomen maken we nog twee stops. Bij de eerste wil ik niet al te lang stil staan. We meren namelijk aan bij Isla de los micos, een soort apenheul met overvoerde aapjes. Na afloop wordt de kermisattractie, afgesloten met een dansje door een inheemse bevolkingsgroep. In mijn ogen krijg je hiermee geen goed beeld van wat de Amazone te bieden heeft. We reizen gelukkig snel verder om een bezoek te brengen aan de Canaloa jungle lodge. Dit intieme resort ligt afgelegen aan de oever van de Amazone. De drukte van af en aan varende bootjes, zoals je die vindt bij Leticia en nabij gelegen dorpjes is hier ver te zoeken. Als we aanmeren bij de kleine steiger worden we enthousiast ontvangen door Marlene en Diego Samper. Dit echtpaar komt van origine uit Bogotá, maar leeft al ruim 30 jaar in de Amazone. 

Aan het eind van de middag komen we aan bij Puerto Nariño. Dit kleine plaatsje is na Leticia de belangrijkste plaats in de Amazone, maar eigenlijk is het niet meer dan een gehucht. Het is een aangename plek aan de Amazone, waar je geen auto’s of scooters tegenkomt. Er zijn in het dorp twee tractors, waarmee zware zaken worden vervoerd. Daarbuiten gaat alles te voet of per fiets. De oever geldt als het hart van het dorp, een grasveld met een sportveld, waar de lokale bewoners samen komen om te kletsen, te sporten of heerlijk in de zon te zitten. De ondergaande zon kleurt het tafereel in een gouden gloed. Er wordt in het dorp zoveel mogelijk gebruik gemaakt van zonne-energie. Er is een kleine waterzuiveringscentrale, zodat plastic waterflessen zoveel mogelijk kunnen worden uitgebannen. Men leeft hier van het toerisme en de visserij. We maken in de namiddag nog een boottochtje naar het nabij gelegen Tarapoto meer. Het doel is om roze rivierdolfijnen te spotten. Helaas zien we er geen, maar de adembenemend mooie omgeving maakt dit meer dan goed. 

Het belang van de Amazone en haar inheemse culturen

De volgende dag reizen we weer terug naar Leticia, waar ons nog een bijzondere dag te wachten staat. We worden enthousiast ontvangen door Rafael Clavijo van Reserva Ecologico Mundo Amazonico. Met een aanstekelijk enthousiasme vertelt hij over het park en de missie van zijn familie. Nadat Aná Maria Pardo, de moeder van Rafael, met haar familie vanuit het departement Santander naar Leticia verhuisde raakte ze onder de indruk van de enorme natuurlijke en culturele rijkdom van de regio. Ze zag  meteen het belang van het Amazone regenwoud en de kennis die de inheemse culturen hierover hebben. Om deze kennis te behouden en te delen zijn de ouders van Rafael in 1976 gestart met Reserva Ecologico Mundo Amazonico. In mijn ogen is het één van de beste parken/interpretatie centra in zijn soort. 

Het park is een enorme botanische tuin waarin je diverse thematische wandelingen kunt maken. Zo kun je bijvoorbeeld een wandeling maken waarbij je uitleg krijgt over medicinale planten. Wij maakten een culinaire wandeling waarbij we de ingrediënten uitkozen waarmee we later een lokaal traditioneel gerecht maakten. De wandelingen zijn onder begeleiding van gidsen die allemaal afkomstig zijn uit verschillende inheemse gemeenschappen.

​In het park zijn een aantal traditionele huizen nagebouwd en in één van deze huizen worden we ontvangen door señor Antonio Bolivar Salvador, stamoudste van de Tocaima cultuur. Zijn cultuur wordt net als andere inheemse culturen uit de Amazone met uitsterven bedreigd. Omdat met het uitsterven van deze culturen veel kennis over de Amazone verloren gaat, doet Antonio er alles aan om zijn kennis te delen. In inspirerende sessies met toeristen en studenten vertelt hij aan de hand van zijn levensverhaal over de culturen van de Amazone.  

Ambassadeur van de Colombiaanse Amazone

Met het bezoek aan Reserva Ecologico Mundo Amazonico komt een einde aan mijn reis door dit bijzondere gebied. Het Amazone bassin is in mijn ogen één van de belangrijkste gebieden ter wereld. Niet alleen vanwege de bio diverse flora en fauna, maar ook vanwege de inheemse culturen. We moeten deze regio zoveel mogelijk beschermen. Met verantwoord toerisme en het genereren van ambassadeurs hopen we een bijdrage te kunnen leveren. Het is belangrijk dat we een diepere ervaring bieden, die verder gaat dan een traditioneel dansje en een eilandje vol met apen. Gelukkig heb ik diverse initiatieven gezien. Op mij hebben ze een diepe indruk gemaakt en ik weet dat ze ook andere reizigers zullen raken.